Basına ve Kamuoyuna

29.03.2024 

“Zeytinyağlarında Büyük Oyun! Ucuz Diye Alıyoruz Ama... Bakanlık O Yağlar İçin Harekete Geçti”
Ülkemizde Piyasaya Arz Edilen Zeytinyağları İle İlgili Hileler Yapıldığına Dair Haber Yayımlanmıştır.

            TMMOB Gıda Mühendisleri Odası olarak ülkemizde gıda güvenirliliği, halk sağlığı ve tüketicilerin korunması için gıda mühendisliği mesleğini meslek etiğine uygun olarak gıda işletmelerinde meslektaşlarımızın yer alması hususunda ısrarla mücadele etmekteyiz.                       

            Ülkemiz küreselleşen dünya ekonomisinin gıda ticaretinde yıldızı parlayan bir konuma gelmesi, Asya ve Avrupa arasındaki jeopolitik önemi nedeni ile 2023 yılında 12.4 milyar dolar gerçekleşmiştir. Türkiye İhracatçılar Birliği (TİM) verilerine göre ne kadar ihracat yasağı devam ve rekolte düşüklüğü neden ile gerilese de 2022 yılı Kasım ayında 10bin 828 ton iken 2023 Kasım ayında 4 bin 363 ton olarak gerçekleşmiştir.          

            Zeytinyağı hem sağlık hem de besleyicilik anlamında sofralarımızdan eksik etmediğimiz gıdalardan birisi olduğunu anlatmaya gerek olmadığını düşünüyoruz. İşte bu durumda ise mevsimsel olarak var ve yok yılı olarak üretimi değişen hem de artan maliyetler nedeni ile tüketicilerin zeytinyağına erişimi güvence altına alınması gerekmektedir. 

            Biraz yasal düzenlemeleri incelemek ile basın bültenimize devam etmek zorunda hissediyoruz. En önemli yasal düzenleme olarak meslektaşlarımızda görev alabileceği 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu Ek-1 i, 06.12.2019 tarih ve ‘Gıda ve Yem İşletmelerinde Çalıştırılması Zorunlu Meslek Mensuplarının Belirlenmesine Dair Tebliği’ ile

                 ⁽²⁾ Mevsimlik olarak faaliyet gösteren zeytin sıkım tesisleri hariç.      

   
           Yapılan düzenleme ile mevsimlik olarak çalışan yağ sıkım yerlerinde çalıştırılması zorunlu personel olarak gıda biliminin en çok bilen meslek grubumuzun süreli olarak istihdam edilmesi ile Tarım ve Orman Bakanlığınca gerçekleştirilen resmi kontrollerin niteliği azaltılmaktadır. Yani üretici zihniyeti bırakılan zeytinyağı sıkım işlemleri, denetimin niteliğinin ve riske göre gerçekleştirilmesinde aksaklığa neden olmaktadır. 

           Başka bir bakış açısı ile zeytinyağı üretiminden bahsedersek, yemeklik olarak soframıza gelen zeytinlerin daha değerli olmasından, yağlık olarak kalan zeytin sıkım tesislerine gönderilen zeytinyağları ise kaba tabir ile elek altında kalan zeytinler kullanılmaktadır. Bunu matematiksel olarak incelediğimizde bu sene zeytin sıkım tesislerine yağlık olarak giden zeytinin kilogramın 50-60TL bandında iken, ve 5-6 kilogramdan 1 litre zeytinyağı alınıyor ise, üreticinin maliyeti zati en 250-360TL arasında hesaplanabilir. Tabi ki burada bir sıkım tesislerinin sıkım ücreti olarak verilen 1 litre zeytinyağı da eklenir ise, 300-420TL olarak düşünülmesi gerekmektedir.           

        Bu durumda TARİŞ olarak bilenen İncir, Üzüm, Pamuk ve Yağlı Tohumlar Tarım Satış Kooperatifleri Birliği Başkanı tarafından 2023-2024 yılında kilogram zeytinyağı alım fiyatı 295TL olarak belirledikleri açıklandı. Geçen 2022-2023 yılı için ise 81TL olarak açıklanmıştı. Burada yemeklik olarak asitlik oranı en düşükten hesaplandığını açıklamak gerekmektedir. 

        İşte bu noktada Tarım ve Orman Bakanlığının resmi kontrolleri ve bu resmi kontrollerde gıda bilimini ve ders olarak zeytinyağı ile ile ilgili konuyu bilen Gıda Mühendislerinin resmi kontrollerde görev alması önem arz etmektedir. 

Diğer bir açıdan ise Tarım ve Orman Bakanlığınca bir ürün tebliği olması konu hakkında yeterli analizlerin yapılması gerekmektedir. Bir çok tüketici şunu merak etmektedir. Piyasaya arz edilen zeytinyağları tağşişli mi yani sahte olup olmadığını, başka yağlar ile karıştırılmış mı diye merak etmektedir. İş te bu noktada resmi kontrollerde alınacak numuneler, zeytin sıkım tesislerinde çıkan her yağın Gıda Hijyen Yönetmeliğinin yedinci maddesinin üçüncü fıkrasının (d) bendi “Numune almak ve analiz etmek veya ettirmek. “ hükmü gereğince ilgili tesisleri hammadde alırken veya bitmiş ürünlerinde zeytinyağının taklit, tağşiş veya sahte olup olmadığını belirleyecek, Yağ asitleri kompozisyonu, Sterol kompozisyonu, Eritrodiol ve uvaol miktarı, Mumsu madde, ECN42 adlı analizlerin yaptırılması ve bu analizler için alınacak numuneler ve bu numunelerin analiz sonuçlarını yorumlayabilecek teknik personel olan gıda mühendislerinin istihdam edilmesi önem arz edecektir.

        Şu an baktığımız zaman uzaktan satış yöntemi yer sağlayıcı siteler, sosyal medya siteleri, ve kendi kurdukları internet siteleri, bir gıda pazar yeri gibi görünen sanal satış yerlerinde 5litresi 450TL civarında ürünler ile, sosyal medya siteleri olan facebook, instagram, tiktok vb yerlerde etiketsiz pet şişelerde zeytinyağlarının satışa sunulduğu görülmektedir.           

Bizler sizlere, etiketsiz ürünler almayınız, uzaktan satış yöntemlerinde tarafınıza fatura gönderilmeyen ürünleri tüketmemenizi, aldığınız ürünler üzerinde yer alan gıda işletmecisi, işletme kayıt numarası gibi bilgileri www.ggbs.tarim.gov.tr adresinde yer alan “Kayıtlı/Onaylı Gıda İşletmeleri Listesi” nden kontrol etmeyi unutmayınız. 

            Bizler gıda denetimlerinde sorumlu Tarım ve Orman Bakanlığının gıda güvenliği ve tüketici menfaatleri amacını görev edinerek zeytinyağı konusunda da denetimlerin sıklaştırılması, yer türlü mecradan numuneler alınması ve yukarıda belirttiğimiz analizlerin yaptırılarak kamuoyu ile paylaşılması gerektiğini, yol kenarlarında satılan etiketsiz pet şişelerdeki ürünlerin satışlarının belli bir mevzuata uygun hale getirilmesinin sağlanmasını talep etmekteyiz.

            Ve bu konuda tüm işlerde görev almak isteriz. 

Saygılarımızla.

TMMOB Gıda Mühendisleri Odası
           İstanbul Şube
10. Dönem Yönetim Kurulu