Basına ve Kamuoyuna

20/03/2017 tarihinde basında yer alan ve Adana`daki ekmeklerin %80`inde GDO`lu katkı maddesi bulunduğuna dair haber üzerine değerlendirmemiz;

• İlgili basın kuruluşuna konu ile ilgili bilgi/ihbar ulaşması üzerine "Ekmek Geliştirici" olarak adlandırılan ve ekmeğin niteliğinde iyileştirici özellikler kazandıran belli bir marka enzim karışımının İzmir`de özel bir laboratuarda yaptırılan analizinde Genetiği Değiştirilmiş Organizma (GDO) bulunduğu anlaşılmaktadır.

• Haberin içeriğinde de belirtildiği gibi bu sonuç üzerine üretici firma yetkililerine ulaşılmış, firma yetkilisinin bu ürünü övme amacıyla yaptığı;  "%80 fırın bizi tercih ediyor" şeklindeki beyanından yola çıkılarak "Adana`da üretilen ekmeklerin %80`i GDO`lu" şeklinde vurgulanmıştır.

• Basında geniş bir şekilde yer alması üzerine Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı`nın gün içerisinde yaptığı açıklamada özetle; konunun dikkatle incelendiği, ekmek ve ekmek geliştirici/katkı karışımları numuneleri alınarak analiz süreci başlatıldığı ifade edilmiştir.
Habere konu Ekmek Geliştirici ürününde (haberde ekmek katkı maddesi olarak geçmekte) GDO bulunmasının düşündürdükleri;

• Numune kişisel bir girişim sonucunda laboratuara ulaştırılmıştır. Bu durum, numunenin alımı, taşınması ve ulaştırılması aşamalarına dair güvenilirlik tartışması doğurmaktadır.

• Piyasada mevcut birçok farklı firma tarafından üretilen benzer/aynı içerikte ürün var iken konunun sadece bir firmanın ürünü üzerinden tartışılması belli sakıncaları gündeme getirmektedir.

Bu bakımdan, Bakanlıkça alınan numunelerin sonucu alınıncaya kadar bu konuya özel bir açıklama yapmanın doğru olmayacağı değerlendirilmektedir.

Bununla beraber;

1- Ülkemizde GDO`lu ürün tarımı yasaktır.

2- GDO içeren herhangi bir gıda veya gıda hammaddesinin üretimi, satışı ve tüketime sunulması yasaklanmıştır.

3- Biyogüvenlik kanunu kapsamında ithalatına izin verilen GDO`lu ürünler sadece "Yem" veya "Yem Hammaddesi" olarak kullanılabilmektedir.

Ekmek üretiminde belli amaçlar için kullanılan enzim karışımı "Ekmek Geliştirici" ürününde GDO tespitinin Resmi Kontrollerle teyit edilmesi, GDO`nun karışımın içeriğinde esas etken madde durumundaki enzimlerden değil ağırlıklı olarak taşıyıcı görevi gören soya unundan kaynaklanmış olduğunu düşündürecektir.

Yukarıda belirtildiği gibi ülkemizde gıda veya gıda hammaddelerinde GDO`lu ürüne izin verilmemektedir.

Bakanlığın gerçekleştirdiği Resmi Kontroller ve alınan numuneler sonucunda haberin doğrulanması durumunda GDO`lu soya ununun geriye dönük izleme çalışması yapılarak menşeinin tespiti gerekecek ve bu tespit sonucunda aşağıdaki tartışmalar gündeme gelecektir.

1- Karışımda kullanılan soya ununun yerli üretim soyadan elde edildiği anlaşılır ise ülkemizde GDO`nun yerli ekilişlere bulaştığı tartışılacaktır.

2- Karışımda kullanılan soya ununun, yem amaçlı olarak ithal edilen soyadan elde edildiğinin anlaşılması durumunda ise yem amaçlı ithal edilen soyanın yasal olmayan bir şekilde gıda üretiminde kullanıldığı sonucuna varılacaktır.

Her iki durumda da Gıda Resmi Kontrollerinin sayısal ve nitelik olarak yeterliliği/yetersizliğini, risk analiz etkinliğini, gıda alanında yaşanmakta olan birçok sıkıntının varlığı gündeme gelecektir.

Resmi Kontroller ile alınan numunelerin yapılan analizlerinin haberi doğrulamaması yani GDO tespit edilmemesi durumunda ise yine karşımıza iki husus çıkacaktır.

1- Gıda alanında kamuyu bilgilendirme adına yapılan bazı haber ve açıklamaların doğruluğunun önemi,

2- Bakanlığın bu süreçten ders çıkarması ve özellikle yem amaçlı ithal edilen GDO içeren ürünlerin izlenmesi yönünde etkin bir izleme sisteminin oluşturulması ve gıda kontrollerine gerekli önceliğin sağlanmasına dönük personel ve teknik altyapı tesis edilmesinin zorunluluğu.

Konuya dair genel değerlendirmemiz bu yöndedir. İlginize teşekkür ederiz.

                  Şehmus ALPARSLAN
TMMOB Gıda Mühendisleri Odası
                  Adana Şube Yön.Kur.Bşk.

.