AYIN KONUSU: BALIK TÜKETİMİ VE BALIK HALLERİ
BALIK TÜKETİMİ VE BALIK HALLERİ
Balık insan beslenmesinde hayvansal protein kaynağı olarak çok önemli bir yere sahip, ayrıca içerdiği omega 3 gibi çoklu doymamış yağ asitleri bakımından da oldukça zengin bir gıdadır. Ancak yapısal yönden de bozulmalara açıktır. Bu sebeple, av yasağının kalktığı ve balık sezonunun başladığı bu günlerde, pazar yerlerinde satılan balıklarda büyük risk görülmektedir.
Vatandaşımızın sağlıklı balık tüketebilmesi için, avcılıktan itibaren uygun koşullarda muhafazası, taşınması ve mümkün olan en kısa sürede tüketiciye ulaştırılması gerekmektedir.
Taze balığın gözleri konveks, parlak ve lekesiz, solungaç kapakları kapalı, solungaç lamelleri parlak kırmızı, pulları ve yüzgeçleri diri olur. Balığın kaslarına basıldığında parmağın bıraktığı iz hemen düzelmeli ve ele alındığında kuyruğu sert durmalıdır.
AB ile uyum çerçevesinde diğer gıdalarda olduğu gibi su ürünleri için de gıda güvenliği uygulamalarını geliştirme çalışmaları olmuştur. 2002 yılında yayınlanıp 2006 yılında yürürlüğe giren, Su Ürünleri Toptan ve Perakende Satış Yerleri Yönetmeliğinin 26. maddesinde, "Semt pazarlarında su ürünleri satışları, çevre şartlarından etkilenmeyecek, korunaklı ayrı bölümlerde su, elektrik, aydınlatma sistemlerine sahip, zemini düzgün alanlarda yapılmalıdır. Satışı yapılacak taze su ürünleri, soğutuculu ya da buzlu, yarı kapalı ve 0 C ile +4 C arasında sıcaklığı sağlayacak ortamlarda satışa sunulmalıdır. Dondurulmuş ve işlenmiş ürünler ise ürün formuna uygun sıcaklığı sağlayacak soğutuculu dolaplarda sergilenmeli ve satışa sunulmalıdır" denilmektedir. Yine aynı maddenin diğer fıkralarında, "Ürünlerin kalitesinin korunması amacıyla, yeterli miktarda ve kalitede buz temin edilmeli ve hijyenik kapaklı kaplar içerisinde depolanmalıdır. Kullanılan su ve buz, içme ve kullanma suyu kriterlerine haiz olmalıdır. Bu tür satış yerlerinde, kafa ve iç organların ayrılması gibi kesim ve temizleme işlemleri yapılmamalıdır, Sergi, ambalaj ve benzeri amaçlar için hiçbir şekilde ahşap malzemeler kullanılmamalıdır" şartları sıralanmaktadır.
Bunun gibi bir çok hijyen kriterinin belirtilmesine rağmen ne soğutucu dolap, ne içme kalitesinde su kullanımı ve ne de tahta tezgahların kullanılmamasına dikkat edilmemektedir. Mikrop üremesine çok uygun ve temizliği şüpheli tahta tezgahlarda ve sıcak ortamlarda toz toprak alacak şekilde açıkta satışa devam edilmektedir.
Ayıklama tezgâhının, kullanılan bıçakların, ayıklayan kişinin, yıkama suyunun yeterince temiz olmaması önemli bir bulaşma kaynağıdır. Su ürünleri satıcıları, genel hijyen kurallarına uygun giyinmeli, gerek taşıma gerekse satış sonrası ürünün ambalajlandığı malzemeler, Bakanlıktan üretim izni almış ambalaj materyallerinden yapılmış olmalıdır. Lakin, dün paylaşılan İzmir Büyükşehir Belediyesi Su Ürünleri Hali tören görsellerinde yasak olmasına rağmen balıkların tahta kasalarla taşındığını görüyoruz ve yarın pazarlarda yine tahta kasa ve tezgahlara rastlayacağız. Her zaman söylediğimiz gibi mevzuatı eksiksiz uygulamak en az mevzuatı çıkarmak kadar önemlidir. İlgili kurumların pazaryerlerini ve su ürünleri hallerini Su Ürünleri Mühendisleri, Gıda Mühendisleri ile denetlemeleri güvenli gıda ve insan sağlığı açısından çok önemlidir. Hava şartları ve mikrobiyolojik üremeler sonucu özellikle sardalye, hamsi ve istavrit gibi küçük balıklarda oluşan histamin miktarının artması sonucu zehirlenmeler görülebilir. Dondurulmuş balıklar çözündürme prosedürüne uygun çözündürülmemekte, ayrıca çözünmüş ve pazar sonu tezgahta kalıp satılamayan balıkların da nasıl değerlendirildiği meçhuldür.
Tarım ve Orman Bakanlığı il/ilçe müdürlüğü kontrol görevlileri su ürünleri satış yerlerinde yapacağı denetimlerle "Su Ürünleri Toptan Ve Perakende Satış Yerleri Yönetmeliği"nin uygulanmasını sağlanmalı ve gerekli hallerde de caydırıcı ceza uygulamaları ile yaptırım gücü kullanarak halkımızın sağlıklı ve güvenilir su ürünlerine ulaşmasını sağlamalıdır.
TMMOB Gıda Mühendisleri Odası
İzmir Şube Yönetim Kurulu
Okunma Sayısı: 431