‘Gıda Bilim Kurulu`na Şartlı Destek

Son günlerde gündeme taşınan ‘Gıda Bilim Kurulu" ile ilgili olarak görüşünü aldığımız TMMOB Gıda Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Yönetim Kurulu tarafından bu tür kurulun oluşturulmasının olumlu karşılandığı ancak bazı çekincelerinin olduğu ifade edildi. Yönetim Kurulu adına Başkan İ.Uğur Toprak tarafından yapılan açıklamada şu görüşlere yer verildi:

"Özellikle son yıllarda gıdaya dair bilgilendirme adı altında olumsuzu öne çıkaran ve bununla medya organlarında kendisine yüksek izlenme karşılığı yer bulan uzman (!) görüşleri, toplumun gıda ile ilgili bilgilerine kaynak teşkil etme düzeyine ulaşmıştır. Bu durum, ciddi bir bilgi kirliliğine neden olmaktadır. Bilgi kirliliği de ülkemizde gıda ile ilgili en büyük sorunlardan biridir. Medyadaki yayınlarda gıdada uzmanlığı ve yetkisi olmayan kişiler, tüketicileri doğru ve güvenilir gıda tüketmekten alıkoymaktadır. Gıdaların üretim teknolojilerini ve ürün özelliklerini bilmeden, bilimsel-mesleki yetkinliğe sahip olmadan popüler olmak, takipçi sayısını arttırmak, kitaplarının reklamını yapmak, satışını arttırmak ve muayenelerine gelen hasta sayısını arttırmak vb. adına, herhangi bir gerçekçi dayanağı olmadan yaptıkları yanlış ve bilimsellikten uzak açıklamalarla kamuoyunu yanıltan, insanların akıllarını karıştıran, sektörleri zan altında bırakan bu kişilere bir bilim insanının sahip olması gereken etik kuralları uzun yıllardır hatırlatıyoruz. Bilgi kirliliği ile mücadele etmek mesleki ve etik sorumluluk taşıyan herkesin görevidir. Gıda ve beslenmeye yönelik bilgi kirliliğini ortadan kaldırmak için, doğru bilginin doğru kaynağından elde edilmesi gerekir. Bu anlamda yanıltıcı yayın tanımı ve kavramları tam olarak ortaya konulup sınırları açıkça çizilmiş, ucu açık hiçbir tanım ve kavram bırakılmamış bir düzenlemeyi, ilgili meslek odalarından temsilcilerden ve üniversitelerde gıda bilimi üzerine görev yapan bilim insanlarından oluşacak bağımsız bir Gıda Bilim Kurulu`nu olumlu buluyoruz.

Kamuoyunda tartışılan ve ‘79) Yanıltıcı yayın: Her türlü yazılı, görsel, işitsel ve dijital iletişim araçları üzerinden yapılan ve ticari reklam kapsamına girmeyen gıda güvenliği ve güvenilirliği hususunda tüketicide endişe, korku ve güvensizlik yaratarak tüketicinin tüketim alışkanlıklarını olumsuz etkileyen gerçeğe aykırı yayınları,` şeklinde geçen açıklamalara dair söylenebilecekler:

Yanıltıcı yayın tanımı ve kavramları tam olarak ortaya konulup sınırları açıkça çizilmemiş. Ucu açık hiçbir tanım ve kavram bırakılmamalı. Ayrıca, yanıltıcı yayına kimlerin karar vereceği ve kullanılacak bilimsel yöntemler de açıkça ifade edilmeli. Gıda güvenliğini içeren bir konu hakkında taslak oluşturulurken TMMOB`ne bağlı ilgili odaların ve diğer meslek odalarının görüşleri alınması gerekirdi. Ne yazık ki yasa tasarıları hazırlanırken konusunda uzman meslek odalarından görüş almamak bir alışkanlık haline getirildi.

Kapsam çok geniş tutulmuş ve konunun uzmanı gıda mühendisi, ziraat mühendisi, veteriner hekim, vb. gibi kişilerin ve bu kişilerin mensup olduğu kurumların (odalar, üniversiteler, vs.) –elbette bilimsel veriler dahilinde- görüş belirtebilecekleri ayrı tutulmamış. Komisyon her ne kadar bunda bir sakınca yok, bu uzmanlar konuşabilir dese de madde bunu mümkün kılmıyor ve yapılacak her türlü açıklama yanıltıcı yayın kapsamına girebilecek şekilde algılanabilir. Yani yıllardır mücadele edilen ve bilimsel hiçbir karşılığı olmayan açıklamalara cevaben verilecek açıklamalar da oluşturulacak ‘Gıda Bilim Kurulu` uygun görmezse yanıltıcı yayın kapsamında değerlendirilebilecektir, bu sebeple uzmanlar açısından görüş belirtmek endişe verici bir durum haline gelecektir. Yayıncı kuruluşların da ceza alabilecek olması oluşabilecek sansür makul şüphesini de akıllara getirmektedir.

Komisyonda kurulun kapsamı ve üyelerin kimler olacağı görüşülmemiş ve konu muallakta bırakılmıştır. Komisyonda üniversitelerden akademisyenler ve Gıda Mühendisleri Odası ve diğer ilgili meslek odaları mutlaka yer almalıdır. Ayrıca bu zamana kadar gıda konusunda tıp doktorlarının, konuyla ilgili hiçbir çalışması olmayan kişilerin vs. otoriteymişçesine dinlenmesi bu gibi kişilerin bu kurulda yer bulabileceği endişesini akla getirmektedir. Yine benzer bir endişe bu kurulda yer alabilecek sektör profesyonelleri olacaktır. Yani söz konusu olabilecek bir ürünün üreticisi bir kişinin orada bulunması kurulun objektifliğine gölge düşürecektir. Ezcümle kurul tamamen tarafsız, objektif ve bilim dünyasını güncel olarak takip eden kişilerden oluşturulmalı ve bağımsızlığı en ufak bir şüpheye mahal vermemelidir.

Yazılı, görsel ve işitsel medyanın, konusunda uzman olmayan, kamuoyunu yanıltan kişilerin yerine, Odamız ve diğer ilgili meslek odaları ile üniversitelerde gıda bilimi üzerine görev yapan bilim insanlarının görüş ve düşüncelerini dikkate alması ve doğru bilginin bu kişiler yoluyla kamuoyuna ulaştırılması gerektiği kanaatini taşıyoruz."