OKUL KANTİNİ VE YEMEKHANELERE DİKKAT

Koronavirüs salgınının (Covid-19) devam ettiği bu süreçte, Eylül ayı itibariyle 2021-2022 eğitim öğretim dönemi başlamış bulunmaktadır.

Dünya`da ve ülkemizde yaşanan Koronavirüs salgını (Covid-19), insanların yeterli ve dengeli beslenme ile bağışıklık sisteminin güçlenerek sağlıklı yaşayabilmesi için temiz su ile yeterli ve güvenilir gıdaya erişiminin gerekliliğini bir kez daha göstermiştir. Salgın döneminde en fazla gündeme gelen kavramlar gıda egemenliği, gıda güvencesi ve gıda güvenliği olmuştur.

Gıda güvenliği sadece gıdanın değil gıda ile temas eden madde ve malzemelerin de güvenilir olmasını gerektirir. Geçtiğimiz yıllarda çocuklarımızın yaşamına mal olan şırınga şeklindeki ambalajlar ve nefes borusuna kaçan ambalaj kapakları örneğinde olduğu gibi acı olayların yaşanmaması için titizlik gösterilmelidir. Gıda ambalajları, hem gıda ile temasa uygunluk açısından hem de tüketici gruplarının tüketim sırasında zarar görme risklerini önleyecek şekilde mevzuata uygun olmalıdır. Gıda ambalajı üreticilerinden, ambalajlı gıdaları kabul eden gıda işletmelerine, kantin işletmecisinden, okul idarecilerine kadar herkes yasal olarak sorumludur.

Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel okul/ kurumların bünyesinde faaliyet gösteren; kantin, kafeterya, yemekhane, büfe, çay ocağı gibi gıda işletmelerinde doğrudan öğrenciye satışa/ tüketime sunulacak olan hazır ambalajlı gıdaların okul gıdası onay şartlarını ve bu gıdalarda kullanılacak okul gıdası logosuna ilişkin hususları belirleyen Okul Gıdası Hakkında Tebliğ`in (22.10.2020 tarihli ve 31282 sayılı Resmi Gazete) "Okul Gıdası onayı ve logosuna" ilişkin hükümleri 6 Eylül 2021 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiştir. Ambalajında veya etiketinde Okul Gıdası Logosu bulunmayan ürünlerin satışının engellenmesi tüm yetkili ve ilgili kesimlerin sorumluluğu altındadır.

Tüketiciye arz edilen ürünlerin etiket bilgileri arasında uyarıcı bilgilerin bulunması, hassas tüketici gruplarına uygun ambalaj kullanılması, doğru ve anlaşılır etiket bilgilerinin gıda etiketlerinde yer alması gerekmektedir. Söz konusu uygulamalar sadece Okul Gıdası kapsamındaki ürünlerde değil piyasadaki tüm satış yerlerinde uygulanmalıdır.  Etiket okuma alışkanlığı kazandırılmadan ve özellikle çocukları cezbeden ambalaj, reklam ve sunumlarla, sağlık riski olan ürünlerle ilgili gerekli yasal düzenlemelere uygunluk denetimi etkin bir şekilde yapılmalıdır. Özellikle çocuklara sunulan ambalajların özenle seçilmesi ve denetlenmesi gerektiği, gıdalar kadar gıda ambalajları yönünden de denetimlerin önemli olduğu unutulmamalıdır.

Kantin ve yemekhanelerde hijyene dikkat!

Bu konuda okul yönetimine, öğretmenlerimize, velilere, okul aile birliklerine ve bilinç düzeyi bu konuyu anlayabilecek yaştaki öğrencilere iş düşmektedir. Bu anlamda, öncelikle gıda maddelerinin kantinde muhafaza ve sunum koşullarına dikkat edilmesi gerekmektedir. Bunun yanı sıra kantin temizliğinin ve personel temizliğinin yeterli düzeyde olması da en önemli noktalardan biridir. Ambalajsız verilen her türlü gıda maddesinin doğru sıcaklıkta ve uygun koşullarda muhafaza edildiğinden emin olunmalıdır.

Tam gün eğitim veren okullarda alınacak öğle yemeği hizmetlerinde sadece fiyat politikası üzerinden gidilmemeli, olmazsa olmaz şartları sağlamayan firmalar tercih edilmemelidir.  Unutulmamalıdır ki yemek hizmeti sadece karın doyurmak değil bir insanın sağlıklı beslenmesini ve güvenilir gıdaya ulaşmasını da sağlamak demektir. 

Yemekhanelerde tüm hijyen kuralları gözetilerek ve yemeğe geliş saatleri planlanarak hizmet verilmeli, menüler salgın döneminde bağışıklık sistemini güçlendirecek şekilde düzenlenmelidir. Yemekhane ve kantinlerdeki masa ve sandalyelerin araları 2 metre olacak şekilde ve çapraz oturma düzenine göre planlanmalıdır. Yemek esnasında konuşmama konusunda uyarılar yapılmalıdır.

Tüm yemekhane ve kantin çalışanlarının istisnasız önlük, bone, siperlik, maske ve eldiven kullanması sağlanmalıdır. Gün içerisinde yoğunluk durumuna ve hizmet türüne göre belirli aralıklarla eldiven ve maske değiştirilmelidir.

Kantin ve yemekhanelerin periyodik olarak haşere mücadele uygulamaları kapsamında ilaçlamalarının yaptırılması okul yönetimlerinin sorumluluğundadır. Bu anlamda, öncelikle gıda maddelerinin muhafaza koşullarına dikkat edilmesi gerekmektedir.

Bunun yanı sıra kantin ve yemekhane temizliğinin ve personel temizliğinin yeterli düzeyde olması, görevli personelin hijyen eğitimi belgelerinin yanı sıra belirli periyotlarda portör muayenelerinin yapılması da en önemli noktalardan biridir. Ayrıca kantinlerde satılan ambalajlı ürünlerin etiketlerinde bulunan, işletme kayıt/onay numarası, son tüketim tarihi,  tavsiye edilen tüketim tarihi ve saklama koşulları gibi bilgilerin incelenerek satın alınması ve muhafaza edilmesi gerekmektedir.

Ambalajsız olarak satılan her türlü gıda maddesinin doğru sıcaklıkta ve uygun koşullarda muhafaza edildiğinden emin olunmalıdır. İşletme kayıt/ onay numarası olmayan ve/ veya şüphe duyulan ürünlerle ilgili ALO 174 Gıda Hattı aranarak bilgi verilmelidir.

Etkin denetim şart!

Mevcut denetçi sayısı ile hali hazırdaki tüm gıda işletmelerinin denetlenmesi bile mümkün değilken, ek olarak okul kantinlerinin de etkin şekilde denetlenmesi mümkün görülmemektedir. Bunca yıldır yapılan çalışmalarda denetlemelerin etkin yapılamadığı, yayınlanan genelge ve tebliğlere rağmen kamu kurumlarının mevzuatının ve  uygulamalarının yetersiz kaldığı ve bunun sonucunda en son iki küçük cana mal olduğu halkımızca bilinen bir gerçektir.

Bir daha bu acı olayların yaşanmaması için ilgili mevzuatlarda gerekli düzenlemeler yapılmalı, denetim sayısı artırılmalı, "etkin ve kaliteli izleme, risk odaklı" politikalar üretilmelidir. Gıda denetimlerinin etkin ve düzenli olabilmesinin koşulu söz konusu resmi kurumlarda gıda mühendisi istihdamının acilen artırılmasıdır.

Tarım ve Orman Bakanlığı`nın 2020 Faaliyet Raporu`nda; 31.12.2020 tarihi itibarıyla gıda işletmelerinde toplam 1.356.643 resmi kontrol gerçekleştirildiği, bu kontrollerde 7.137 kontrol görevlisinin görev aldığı belirtilmişse de bu sayının sadece 1.917`si gıda mühendisidir.

Söz konusu raporda kaydedilen 7.137 kontrol görevlisinin tamamı aktif olarak sahada görev yapmamaktadır. Çeşitli sebeplerle Bakanlığın farklı birimlerine ya da farklı şubelere geçen personelin de bu sayıya dahil edildiği dikkate alındığında özellikle gıda mühendisi kadrosunda olan ve unvanları gereği sadece gıda denetim işinde çalışan meslektaşlarımızın sayısının yetersiz kaldığı bir gerçektir. Kontrol görevlileri içerisindeki oranın düşüklüğü ve gıda denetimlerinin önemi nedeniyle, gıda işletmelerinin resmi kontrollerinin özellikle gıda mühendisleri tarafından yapılması gerekmektedir.

Çözüm var!

Öncelikle ülkemizde gıda güvenliğinin sağlanması amacıyla gıda kontrol görevlilerinin sayısı fazlalaştırılmalı, Tarım ve Orman Bakanlığı`nda gıda mühendislerinin istihdamı artırılmalı ve bekleyen atamaları yapılmalıdır. 

Daha önce Tarım ve Orman Bakanlığı`na sunduğumuz "Yetkilendirilmiş Gıda Danışmanlığı Sistemi" ile denetimlerin daha etkin hale getirilmesi mümkündür. Gıda Mühendisleri Odası olarak yapılacak çalışmalara destek vermeye hazır olduğumuzu kamuoyuna saygıyla duyururuz.

Denetimlerin öneminin yanı sıra tüketicilerin bu konuda bilinçlendirilmesi de gerekmektedir. Gıda Mühendisleri Odası olarak, konunun öneminin farkındalığıyla uzun yıllardır ilk ve orta öğretim öğrenci ve velilerine ‘Bilinçli Gıda Tüketimi` eğitimleri vermekteyiz. Bu konudaki çalışmalarımızı büyük bir titizlik ve özveriyle 2021-2022 eğitim ve öğretim yılı içerisinde de sürdürmeye devam edeceğiz.

Yeni eğitim öğretim yılında tüm öğrencilerimize sağlık ve başarılar dileriz.

TMMOB GIDA MÜHENDİSLERİ ODASI