SAĞLIĞINIZ İÇİN BAYRAM ALIŞVERİŞİNE DİKKAT!

             Ramazan Bayramının yaklaştığı bu günlerde şekerleme, çikolata, lokum, tatlı vb. ürünleri satın alırken tüketicilerin dikkat etmesi gereken önemli noktalar bulunmaktadır. Tüketicilerin bayram alışverişlerini yaparken olası hilelere ve sağlıksız ürünlere karşı dikkatli olması gerekmektedir. Çünkü bu hileler ve uygun şekilde üretilip satılmayan ürünler, biz fark etmeden sağlığımızı tehdit etmektedir.  

Etiket bilgilerine ve Ambalaja Dikkat!

Gıda maddelerini satın alırken ambalajlı ve etiketli ürünler tercih edilmeli, hasarlı ve yıpranmış ambalajı olan ürünler ile son tüketim tarihi veya tavsiye edilen tüketim tarihi geçmiş olan ürünler satın alınmamalıdır. Ürünlerin etiket bilgilerinde Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca verilen kayıt veya onay numarasının olup olmadığı kontrol edilmelidir. Ürün üzerinde belirtilen saklama şartları hem satış yerinde aranmalı hem de tüketici bu şartları ürünleri evine götürdüğünde kendisi de sağlamalıdır. 

Şekerleme alımı yapılırken açıkta satılan şekerlerden, mat görünümlü, nahoş kokulu ve yapışkan yüzeye sahip şekerlerden mutlaka uzak durulması gerekmektedir. 

Çikolata alırken nelere dikkat etmeliyiz sorusunun yanıtları arasında yukarıdaki bilgilerin dışında çikolatanın içeriğidir. Kakao yağı yerine diğer bitkisel yağları kullanılarak üretilen ürünlere kokolin adı verilir. Kakao yağı dışında bitkisel yağ içeren çikolata mamullerinde bu durum, etiket üzerinde belirtilmelidir. Piyasada özellikle dökme çikolata olarak satılan ürünlerin bir kısmının kokolin olduğunu gözlemlenmekte, fiyatı etkileyen önemli bir unsur olduğu için dikkat etmemiz gerekmektedir. 

Bakanlığın Özel Tedbir Alması Gerekiyor 

            Şekerleme üreticilerinin büyük bir kısmı bayram öncesinde 3-4 ay süre ile siparişlerini yetiştirmek için çalışıyorlar. Üretilen ürünlerin büyük kısmı dökme olarak satılıyor ve Bayrama bir kaç gün kala raflarda yerini alıyor. Bu durum Bakanlığın denetimini de zorlaştırıyor. Ayrıca normal zamanda işleyişi düzgün olan firmalar aşırı talepten dolayı ürünleri yetiştirmeye çalışırken gıda güvenliğini arka plana atabilmektedirler. Bu noktada Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının denetimlerinin yeterli olması için gerekli planlama ve altyapıyı ( personel, araç vs.) hazırlaması gerekmektedir.
 

Bilinçsiz Üretici ve Çalışanlar Sağlığını Tehdit Ediyor 

Son zamanlarda Bakanlık tarafından yapılan mevzuat değişiklikleri ile her ne kadar gıda işyerlerinde çalışanlara eğitim zorunluluğu getirilmiş olsa da birçok imalatçıda üretimin eğitimsiz personeller tarafından gerçekleştirildiği bilinmektedir. Gıda mevzuatını bilmeyen, eğitimsiz üreticiler tarafından üretilen ürünlerde, yasal olarak kullanımına izin verilmeyen aroma ve renklendiricilerin kullanıldığı, yasal olanların ise belirlenen limitlerinin üzerinde kullanıldığı görülmektedir. Ayrıca maliyeti düşürmek amacı ile ürün içine değişik maddelerin katılması da ihtimal dâhilindedir. Merdiven altı olarak tabir ettiğimiz, kayıtsız birçok üreticinin bununla da yetinmeyip daha ucuza temin ettikleri yasal olmayan katkı maddelerini de kullandıkları bilinmektedir. İzinsiz ve yasal limitlerin üzerinde kullanılan katkı maddeleri ve bileşenler insan sağlığını tehdit etmektedir. 

Başka Nelere Dikkat Edelim

Uygun sıcaklıklarda üretilmeyen tüm şekerleme ürünlerinde ortaya çıkan kanserojen maddeler (yüksek ısı nedeniyle HMF oluşumu) en önemli risklerden biridir. Özellikle Ramazan Bayramında üreticilerin yoğun çalışma temposu nedeniyle çoğu zaman sıcaklık limitlerine uymadıkları görülmektedir. Bu nedenle tüketicilerin yanık tat aldıkları veya aşırı derecede esmerleşmiş şekerlemelerden ve tatlılardan uzak durması gerekmektedir.  

Kaliteli malzeme kullanılmış, tekniğine uygun işlenmiş çikolatanın görüntüsünde hiç bir hata yoktur. Görsel anlamda oldukça hoş bir parlaklığa sahiptir, lekesizdir, mat değildir ve üzerinde herhangi bir gölge vs yoktur. Ortadan bölündüğünde pürüzsüzdür, süngerimsi/delikli bir görüntüsünün olmaması gerekir. Kaliteli çikolatanın ağızda eridiğini ve tortu bırakmadığını unutmamalıdır. Çünkü kakao yağı, insan vücudu sıcaklığında erime özelliğine sahiptir. Eğer çikolata ağızda erimiyor veya, partikül bırakıyorsa kakao yağı dışında bir yağ kullanıldığı veya içerisine farklı bir hammadde karıştırıldığı anlamına gelir.  

Çikolatalarda rastlanabilecek en temel problem "yağ kusması"dır. En yaygın olanı; bitter çikolata ve fındık yağı bazlı şekerleme veya bisküvi ihtiva eden dolgulu çikolatalarda; yağın, merkezden yüzeye doğru hareketi sonucunda oluşan yağ kusmasıdır. Eğer çikolata yüksek sıcaklıklarda (Örneğin, 25-35ͦ  C ) depolanırsa, aynı problem burada da görülür. Yüzeye çıkan kristallerin tekrar soğuması çikolatanın üstünde beyazlama yaratır. Bu beyazlama, tadı bozmaz fakat görünümü etkiler.  Bunun dışında çikolata üzerinde parmak izi, yabancı madde kalıntısı, küf bulunmamalı. Uygun muhafaza şartlarında 24 saat bekletildiğinde kırılabilir vasıfta olmalı, kırık yüzey homojen bir yapıda olmalıdır. Çikolata, tipine has tat ve kokuda olmalı, yağdan kaynaklanan sabunumsu, acımsı, yabancı tat ve koku, yabancı madde bulunmamalıdır.  

İçinde çikolata bulunan ambalajlar, 18 - 22 derece aralığında, güneş görmeyen, kokusuz,  düşük nemli ve kuru ortamlarda muhafaza edilmelidir. Çikolatalar doğrudan güneş ışığından korunmuş raflarda satışa sunulmalıdır. Bu şekilde satışa sunulmayan ürünleri tercih edilmemeli, bununla birlikte çikolatalar buzdolabında tutulmamalıdır. 

            Hijyenik olmayan koşullarda satılan şeker, çikolata, tatlı gibi ürünler ile üretim iznine ilişkin bilgi içermeyen ve maliyetinin çok altında satışa sunulan ürünler satın alınmamalı ve tüketilmemelidir.

Şüphelendiğiniz Gıdaları Yetkililere Bilgilendirin 

Pazardan pay kapmak isteyen bazı imalatçılar, merdiven altı tabir edilen denetimsiz ve sağlıksız ortamlarda ürettikleri şeker, çikolata ve tatlıları piyasaya sürmekte, ucuz olduğu için tercih edilen bu ürünler sağlığa zarar verebilmektedir. Tüketicilerimizin şüphe duydukları ürünleri 174 Alo Gıda hattına ve sahtecilik ihtimaline karşı varsa o markanın müşteri hizmetleri merkezine bildirilmesi hile yapan firmalar ve merdiven altı ile mücadelede önem arz etmektedir.

                                                                                                             Sedat KURU

                                                                                    TMMOB Gıda Mühendisleri Odası
                                                                                     İstanbul Şube Yönetim Kurulu Başkanı