TEMMUZ 2024: BİRA
Bira, insanlık tarihinin en eski alkollü içeceklerinden biridir ve kökeni MÖ 6 binli yıllara kadar uzanır. Arkeolojik bulgular, ilk biraların Mezopotamya, Mısır ve Çin gibi eski medeniyetlerde üretildiğini göstermektedir. Sümerler, bira üretiminde arpa ve buğdayı kullanarak "sikaru" adı verdikleri bir içecek yapmışlardır. Bu içeceğin tanrılar tarafından insanlara verildiğine inanılırdı ve bira, dini törenlerin yanı sıra günlük hayatta da önemli bir rol oynardı.
Orta Çağ'da, bira üretimi Avrupa'da hız kazandı. Özellikle manastırlarda, bira yapımı bir zanaat haline geldi ve üretim süreçleri geliştirildi. 1516'da Almanya'da yürürlüğe giren Reinheitsgebot (Saflık Yasası), biranın sadece su, arpa, maya ve şerbetçiotundan yapılmasını şart koştu. Bu yasa, biranın kalitesinin artmasında önemli bir rol oynadı ve modern biracılığın temel taşlarından biri haline geldi.
Bira, fermantasyon süreci, kullanılan malzemeler ve üretim tekniklerine göre farklı çeşitlere ayrılır. En yaygın bira türleri şunlardır:
-
Lager: Düşük sıcaklıklarda fermente edilen lager biraları, genellikle hafif, temiz ve pürüzsüz bir tat profiline sahiptir. En yaygın türleri Pilsner, Bock ve Märzen'dir. Dünyadaki tüm üretilen biraların çok büyük bir çoğunluğu bu tipteki biralardır.
-
Ale: Ale biraları, yüksek sıcaklıklarda fermente edilir ve genellikle daha meyvemsi ve baharatlı tatlara sahiptir. Pale Ale, India Pale Ale (IPA), Stout ve Porter en bilinen ale türlerindendir.
-
Buğday Biraları: Buğday kullanılarak üretilen bu biralar, genellikle hafif, meyvemsi ve hafif bulanık bir görünüme sahiptir. Alman Hefeweizen ve Belçika Witbier, bu türün popüler örnekleridir.
-
Ekşi Biralar: Kontrollü bir şekilde laktik asit bakterileriyle fermente edilen ekşi biralar, oldukça farklı ve karmaşık tat profilleri sunar. Lambic, Gose ve Berliner Weisse bu gruba girer.
Bira üretimi, titizlikle takip edilen bir dizi aşamayı içerir. Standart lager tipi biranın ana aşamalar şunlardır:
-
Malt Üretimi: Arpanın içerisindeki yabancı maddeler temizleme işlemine tabi tutulur. Temizlenmiş arpa ıslatma ve çimlendirme aşamalarından geçer ve enzimatik aktivite başlar. Sonrasında fırınlama yapılarak enzim aktivitesi durdurulur ve depolamaya hazır hale getirilir.
-
Mayşeleme: Bu aşamada amaç, arpanın bünyesindeki besin maddelerini mayanın kullanmasını sağlayacak şekilde suya geçirmektir. Bu işlem sonucunda elde edilen suya şıra (wort) denir. Bu işlem için malt önce öğütülür ve su ile karıştırılarak çeşitli sıcaklıklarda dinlenmek üzere mayşe kabına gönderilir. Farklı sıcaklıklarda farklı enzimler çalışarak bira tipine en uygun şıra elde edilir. Şıra sonrasında süzülerek malt kavuzlarından ayrılır.
-
Kaynatma: Şıra kaynatma kazanlarında kaynatılır. Bu aşamada şerbetçiotu eklenir ve kaynatma işlemi sırasında acılık, aroma ve lezzet kazandırılır. Şerbetçi otu Avrupa’da 8. yüzyıldan beri yetiştirilen ve biraya karakteristik lezzetini ve kendine has acılığını veren aromatik bir bitkidir. Kaynatma aynı zamanda olası mikroorganizmaların öldürülmesini ve şıranın plato değerinin ayarlanmasını sağlar.
-
Fermantasyon: Kaynatma işlemi tamamlandıktan sonra şıra fermantasyon sıcaklığına soğutulur. Fermantasyon tanklarına transferi yapılırken içerisine hem steril hava hem de maya dozajı yapılır. Bira üretiminde saccharomyces cinsine ait mayalar kullanılır. Üst fermantasyon biralarında (Ale) saccharomyces cerevisiae, alt fermantasyon biralarında (lager) ise saccharomyces pastorianus kullanılır. Fermantasyon tankında maya, etil alkol fermantasyonu ile şıra içerisindeki şekeri parçalayarak alkol ve karbondioksite dönüştürür. Bunların yanında bazı yan ürünler de meydana çıkar. Bunlar da biraya farklı aromalar verir. Bu işlem birkaç hafta sürebilir ve bira türüne, maya tipine göre farklı sıcaklıklarda gerçekleşir.
-
Olgunlaşma ve Filtrasyon: Fermantasyon sonrası, bira olgunlaşmaya bırakılır. Burada, biranın tadı gelişir ve istenmeyen bileşenler çökeltilir. Biraların büyük çoğunluğu berrak bira olduğundan son olarak filtrasyon işleminden geçerek protein, polifenol ve diğer tortularından arındırılır.
-
Bira Dolumu: Son aşamada bira, şişelere, kutulara veya fıçılara doldurularak tüketiciye sunulmaya hazır hale getirilir. Burada oksijenle temas etmemesi önemlidir. Bunun için kapaklama öncesinde teknolojik sistemler geliştirilmiş ve bu sorunun çok büyük oranda önüne geçilebilmektedir. Şişeleme sırasında bazı biralar, karbonasyonun doğal olarak gelişmesi için ikinci bir fermantasyona tabi tutulabilir.